اصول،مفروضات و میثاق های حسابداری

الف- مفروضات حسابداری، منشا و شالوده اصول حسابداری و مبنای تهيه و تنظيم صورت‌های مالی را تشكيل می‌دهند. هركدام از مفروضات حسابداری می‌تواند منشا يك يا چند اصل حسابداری باشد كه اين مفروضات عبارتند از:

فرض تفكيك شخصيت: بدين معناست كه برای هر موسسه، شخصيتی مستقل از مالك ( مالكان) آن، همچنين از ساير موسسات موجود در جامعه در نظر گرفته می‌شود.

فرص تداوم فعاليت: بدين معناست كه عمليات موسسه در آينده قابل پيش بيني است و تداوم خواهد داست و قصدی برای انحلال يا توقف فعاليت آن وجود ندارد.

فرض دوره مالی: باتوجه به اينكه نتايج واقعی عمليات هر موسسه‌ای را فقط می‌توان در پايان اجرای عمليات آن و پس از وصول مطالبات، فروش دارايی ها و اجرای تعهدات و پرداخت بدهی ها به طور دقيق و قطعی تعيين كرد لذا استفاده كنندگان از اطلاعات مالی نمی‌توانند برای دريافت اطلاعات تا آن زمان تامل كنند. بنابراين، عمر طولانی يك موسسه به دوره‌های زمانی مساوی كوتاه تر كه معمولا يك ساله است تقسيم می‌شود و برای هر دوره گزارش‌های مالی جداگانه‌ای ارائه می‌شود.

فرض تعهدی: بر اساس اين فرض زير بنايی در حسابداری، درآمدها به محض تحقق و هزينه ها به محض تحميل، بدون توجه به زمان دريافت  يا پرداخت وجه نقد مربوط شناسايي و ثبت می‌شوند.

فرض واحد اندازه گيري (پول): بدين معناست كه آثار نتايج كليه معاملات و عمليات مالی موسسه بايد بر حسب پول اندازه گيری و گزارش شود.

ب- اصول حسابداری، قواعد كلی است كه مبنای كار در كليه مراحل اجرای عمليات حسابداری است و اين اصول عبارتند از:

اصل بهای تمام شده: به موجب اين اصل، تمام رويدادهای مالي با بهای تمام شده در تاريخ وقوع ثبت در صورت‌های مالی منعكس می‌شوند و چنانچه در آينده ارزش پولی آن‌ها افزايش يابد، اين افزايش شناسايی و ثبت نمی‌شود. در به كارگيری اين اصل، بهای تمام شده دارايی ها بر اساس قيمت نقد يا معادل قيمت نقد اندازه‌گيری می‌شود.

اصل تحقق درآمد: بر اساس اين اصل، درآمدها بدون توجه به زمان دريافت وجه نقد مربوطه در زمان تحقق شناسايی می‌شوند.

اصل تطابق هزينه ها با درآمدها: بر اساس اين اصل، برای اندازه گيری سود هر دوره بايد هزينه های هر دوره با درآمدهای همان دوره مقابله كند. به عبارت ديگر، براي تعيين سود هر دوره بايد هزينه هايی كه برای كسب درآمدهای همان دوره تحميل شده اند را از درآمدها كسر نمود.

اصل افشای حقايق: بر اساس اين اصل بايد تمامی اطلاعاتی كه به نحوی می‌تواند در تصميم‌گيری استفاده كنندگان از اطلاعات مالی تاثيرگذار باشد در متن صورت‌های مالی يا در يادداشت های همراه افشا شود.

ج-ميثاق ها يا اصول محدودكننده حسابداری در واقع اثر تعديل كننده بر حسابداری و گزارشگيری مالي دارند و عبارتند از:

فزونی منافع بر مخارج:  هدف گزارشگری مالی فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصمیم گیری است. اما مخارج تهیه این اطلاعات نباید بر منافع آن فزونی یابد . به عبارت دیگر فراهم کردن اطلاعات حسابداری باید مقرون به صرفه باشد . البته تعیین منافع و مخارج تهیه اطلاعات حسابداری تا حدودی یک امر ذهنی است و سنجش و اندازه گیری دقیق آنها مباحثی را بر انگیخته است .

اصل اهميت: بر اساس اين ميثاق، در مورد مبالغ و اقلامی كه بنابر وضعيت، محيط و عملكرد موسسه جزيی و ناچيز محسوب می‌شوند می‌توان از اعمال دقيق اصول حسابداری خودداری كرد.

اصل محافظه كاری: بدين معناست كه در شرايط ابهام، اعمال قضاوت برای انجام برآورد به نحوی صورت گيرد كه درآمدها يا دارايی ها بيشتر از واقع و هزينه ها يا بدهی ها كمتر از واقع ارائه نشود.

خصوصيات صنعت: بر اساس اين ميثاق، در مواردی كه در يك صنعت خاص شواهد روشنی در ارتباط با عمليات ويژه آن وجود دارد كه بكارگيری رويه های استثنايی حسابداری می‌تواند از لحاظ سودمندی مفيد واقع شود. تعديل اصول پذيرفته شده حسابداری مجاز شناخته شده است.

برخی از صنايع كه رويه های خاص حسابداری در آن ها اعمال می‌شود عبارت اند از: پيمانكاری، بانكداری، بيمه و غیره لازم به يادآوری است كه در استانداردهای حسابداری، سودمندی اطلاعات را به «مربوط بودن» و  « قابل اتكا» بودن هم مطرح است. در پست های بعدی به صورت های مالي و يادداشت های همراه می‌پردازيم.

*منبع: كتاب مديرعامل چند ساحتی، مجيد باقری، انتشارات سازمان مديريت صنعتی