سه گروه اصلی اقلام بهای تمام شده تولید در حسابداری بهای تمام شده

یکی از بخش های حسابداری مدیریت حسابداری بهای تمام شده است.
امروزه یکی از وظایف حسابداران مدیریت و نرم افزار حسابداری، مدیریت استراتژیک بهای تمام شده یعنی تهیه اطلاعات مناسب برای مدیران به منظور استفاده کارآمد از منابع در تمامی صنایع خدماتی و تولیدی است. به همین دلیل، لازم است حسابداران اشراف کاملی به عناصر و عوامل موثر در بهای تمام شده داشته باشند.

در این مقاله به مطالعه درباره عناصر اصلی بهای تمام شده تولید می پردازیم.

بهای تمام شده تولید عموما در سه دسته تقسیم بندی می شود: مواد اولیه مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار تولید.
مواد اولیه مستقیم عبارتند از موادی که به طور مشهود قابل ردیابی به واحد محصول هستند.
دستمزد مستقیم به دستمزد کارکنانی گفته می شود که فعالیتشان مستقیما صرف تبدیل مواد اولیه به محصول نهایی می شود.
سربار تولید مخارجی است که بطور غیرمستقیم در رابطه با تولید محصول صرف میشود.

حال هر یک از موارد بالا را مورد بررسی دقیقتر قرار می دهیم.

حسابداری بهای تمام شده مواد اولیه مستقیم

مواد اولیه، مواد خام و قطعات اصلی هستند که تولیدکنندگان در فرآیند تولید بکار می برند. به عنوان مثال کارخانه خودروسازی از فلزات، مواد پلاستیکی و چرخ در تولید خودرو استفاده میکند.
مواد اولیه ای که به شکل مستقیم و مشهود قابل ردیابی در محصولات تکمیل شده باشند، مواد اولیه مستقیم نامیده می شوند. مثلا فلز در تولید اتومبیل ماده اولیه مستقیم است. برخی از اقلامی که در فرآیند تولید استفاده می شوند را نم یتوان به راحتی در محصول نهایی ردیابی کرد. اینها مواد اولیه غیرمستقیم محسوب می شوند. زیرا ارتباط فیزیکی آنها به دلیل بهای تمام شده ناچیزی که دارند ارزش ردیابی ندارد. مثل نوار چسب مصرفی در سیم کشی برق خودرو. مواد اولیه غیرمستقیم جزء سربار تولید در نظر گرفته می شود.

حسابدار باید با حسابداری انبار و روشهای قیمت گذاری کالا جهت مشخص کردن بهای تمام شده مواد اولیه آشنایی داشته باشد.

حتما مقاله حسابداری پروژه ها و نحوه تعریف درخت حساب ها (حسابداری پیمانکاری) مطالعه کنید.

حسابداری بهای تمام شده دستمزد مستقیم

اگر بتوان کار بخشی از کارگران را مستقیم با تبدیل مواد اولیه به محصول نهایی مرتبط کرد، به دستمزد این کارگران دستمزد مستقیم گفته می شود. مثلا دستمزد آشپز در یک رستوران، یا تایپیست در یک انتشارات دستمزد مستقیم است. در مقابل دستمزد کارگرانی که ارتباط مستقیم با فرآیند تبدیل مواد اولیه به محصول نهایی را ندارند، دستمزد غیرمستقیم خوانده می شود. مثل دستمزد کارکنان انبار یا سرپرستان خط تولید. اینجا هم دستمزد غیرمستقیم به عنوان سربار تولید محسوب می شود.

هرچقدر میزان خودکار شدن در فرآیند تولید بیشتر شود، دستمزد مستقیم سهم کمتری را نسبت به کل بهای تمام شده به خود اختصاص خواهد داد.

حسابداری بهای تمام شده سربار تولید

سربار تولید شامل هزینه هایی است که به طور غیرمستقیم با تولید محصول در ارتباط هستند. سربار تولید هزینه هایی است که نتوانسته تحت عنوان مواد اولیه مستقیم یا دستمزد مستقیم دسته بندی شود.
سربار تولید شامل هزینه هایی همچون مواد اولیه غیرمستقیم، دستمزد غیرمستقیم، استهلاک ساختمان و ماشین آلات خط تولید، بیمه و مالیات و نگهداری امکانات کارخانه است.

ثبت عوامل بهای تمام شده تولید

هریک از عوامل بهای تمام شده تولید که در بالا به آنها پرداختیم، عنصری از بهای تمام شده محصول است. بهای تمام شده محصول یا بهای تمام شده کالای ساخته شده به مخارجی گفته میشود که برای تولید محصول ضروری است. این هزینه ها به محض وقوع در حساب موجودی کالا ثبت می شود. مطابق اصل تطابق، این مخارج تا هنگامی که محصول به فروش نرفته است از جمله داراییهای شرکت بوده و به حساب هزینه (بهای تمام شده کالای فروش رفته) منظور نمیشود

حتما مقاله حسابداری انبار چیست و شامل چه مباحثی می شود. مطالعه کنید.

بهای تمام شده تولید در صورتهای مالی

در سیستم ادواری موجودی کالا، بخش بهای تمام شده کالای فروش رفته در صورت سود و زیان شرکت های تولیدی و بازرگانی متفاوت است. در یک شرکت بازرگانی، بهای تمام شده کالای فروش رفته با افزودن موجودی کالا ی اول دوره به بهای تمام شده موجودی کالای خریداری شده و سپس کسر کردن موجودی کالای آخر دوره از آنها حاصل می شود. اما در یک شرکت تولیدی، بهای تمام شده کالای فروش رفته با افزودن موجودی کالای ساخته شده اول دوره به بهای تمام شده کالای ساخته شده و سپس کسر کردن موجودی کالای ساخته شده آخر دوره از آن به دست می آید.