انجام عملیات حسابرسی خاص
مدیران اجرایی، مسئولیت اداره طرحها، برنامهها و سازمانها را برعهده دارند. آنان باید در چارچوب دستیابی به هدفهای سازمانی و کسب خشنودی مشتریان، فعالیتهای مختلفی را بهعهده بگیرند و وظایف متفاوتی را انجام دهند.
مدیران خوب برای رسیدن به بالاترین سطح کارایی در سازمان خود تلاش میکنند و مسئول انجام وظایف خود برای تامین نیازهای مشتریان در زمانهای مقرر، هستند. بههر حال، انجام وظایف محول شده به مدیران مشکلات زیادی دارد، زیرا فرایند کارها بهگونهای است که پاسخگویی به تقاضای مشتریان همواره مستلزم فداکردن منابع در دسترس است. در این راستا، ارتقای سطح خواستهها و انتظارات برخی از مشتریان، مصرف منابع را افزایش میدهد و مشکلات کار مدیران را دوچندان میکند. بنابراین آنان باید بهمنظور دستیابی به هدفهای تعیینشده، نهفقط روی تخصیص منابع بلکه دربارة تخصیص منطقی و بهینه آنها، دقت لازم را بهعمل آورند.
در دنیای امروز، مدیران مسئول و پیشتاز، همواره تلاش میکنند از نظارت دقیق و ارزیابی عینی بر وظایف خود اطمینان لازم را بهدست آورند تا در برابر موضوعات پیشروی خود نیرومند و مسلط باقی بمانند و کارهای خود را درست و بموقع انجام دهند. بنابراین، آنان هیچگاه نباید در بهرهگیری از خدمات کارشناسان و متخصصان خارج از سازمان خود برای تعیین مشکلات و ارائه راهحل آن تردید داشته باشند تا با استفاده از این خدمات به موفقیتهای روزافزونتری دست یابند.
حسابرسی عملیاتی
تعریف
حسابرسی عملیاتی عبارت است از فرایند منظم و روشمند ارزیابی اثربخشی1، کارایی2 و صرفهاقتصادی3 عملیات سازمان و گزارش نتایج ارزیابی، همراه با پیشنهادهای عملی به اشخاص ذیصلاح برای بهبود عملیات.
الفـ اثربخشی عبارت است از میزان دستیابی به هدفها.
بـ کارایی عبارت است از نسبت نتایج بهدست آمده از عملیات (ستانده) به منابع مصرفشده (داده). عملیات کارا، عملیاتی است که با استفاده از روشهای بهینه، حداکثر بازده (ستانده) را با صرف حداقل منابع (داده) تامین کند.
جـ صرفهاقتصادی عبارت است از تلاش در جهت حداقل کردن هزینه تحصیل و استفاده از منابع سازمان با حفظ کیفیت مناسب.
هدفهای حسابرسی عملیاتی
الفـ ارزیابی عملکرد در مقایسه با هدفهای تعیین شده بهوسیله مدیریت و یا سایر معیارهای سنجش مناسب.
بهمنظور اطمینانیافتن از اثربخشی، کارایی و صرفهاقتصادی عملیات، سیستمهای برنامهریزی و کنترل مدیریت از نظر طراحی و اجرا ارزیابی میشود. این امر از جمله، موارد زیر را دربر میگیرد:
– اطمینانیافتن از وجود و بهکارگیری معیارهای مناسب برای ارزیابی عملیات. این معیارها معمولاً بهوسیله مدیریت یا سایر مراجع ذیصلاح تعیین میشود،
– اطمینانیافتن از تأکید بر رضایت مشتریان و استفادهکنندگان (درونسازمانی و برونسازمانی) خدمات و محصولات،
– اطمینانیافتن از جامع و منسجم بودن سیستمهای اطلاعاتی و عملیاتی سازمان (شامل برنامهها، خطمشیها، روشها و راهکارها) و درک آنها از سوی کلیه سطوح عملیاتی،
– اطمینانیافتن از پیشبینی و بهکارگیری سیستم ارزیابی و بازخور مناسب در سازمان،
– اطمینانیافتن از اتکا به گزارشهای عملیاتی بهعنوان یکی از مبانی اصلی تصمیمگیری مدیریت.
بـ شناسایی فرصتهای بهبود عملیات از نظر اثربخشی، کارایی و صرفهاقتصادی، شامل:
– تشخیص تواناییها و فرصتهای بالقوه (ازجمله در حوزههای نیروی انسانی، فناوری، ظرفیتهای بلااستفاده، شیوههای تامین مالی و بازاریابی و…)،
– شناسایی مخاطرات محتمل با اهمیت.
جـ ارائه پیشنهاد برای بهبود عملیات یا انجام اقدامات و رسیدگیهای بیشتر.
مزایای حسابرسی عملیاتی
– شناسایی آن دسته از هدفها، سیاستها و روشهای سازمان که تاکنون تعریفنشده باقیمانده است،
– شناسایی معیارهای ارزیابی عملیات با توجه به هدفهای سازمان،
– ارزیابی مستقل و بیطرفانه عملیات،
– ارزیابی میزان رعایت هدفها، سیاستها، روشهای سازمان و یا قوانین و مقررات مربوط،
– ارزیابی اثربخشی سیستمهای برنامهریزی و کنترل مدیریت (شامل سیستمهای اطلاعات)،
– ارزیابی کیفیت گزارشهای مدیریت از نظر قابل اعتماد و مربوط بودن،
– شناسایی محدودیتها (فعلی و بالقوه)، اشکالات، نقاط ضعف و عوامل ایجاد آنها،
– شناسایی تواناییها و فرصتهای بالقوه بهمنظور بهبود سوداوری، افزایش درامدها و کاهش هزینهها،
– شناسایی نارساییهای ساختار سازمانی (شامل ارتباطات درونسازمانی)،
– شناسایی راهکارهای جایگزین.