سپید_حساب_ویرا

بهای تمام شده

بهای تمام شده

فهرست مطالب

حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیار مهم در اختیار مدیریت به شمار می رود زیرا مدیران با استفاده از آن می توانند بهای تمام شده تولیدات یا کالاهای خریداری شده یا فروش رفته را محاسبه کنند. این کار باعث می شود مدیران اولاً کنترل خود را بر روی هزینه های تولید – از قبیل خرید مواد اولیه، هزینه استفاده از ماشین آلات، دستمزد پرسنل و غیره – اعمال نمایند و ثانیاً با نشان دادن مدیریت قدرتمند خود، کاهش هزینه های سازمانی، افزایش بهره وری و ارتقاء سطح انگیزه پرسنل را فراهم آورند. واضح است که اگر مدیران گزارش های دقیق و صحیحی از هزینه ها نداشته باشند، در تصمیم گیری های مالی و مدیریتی خود با مشکلات عدیده ای مواجه خواهند شد.

محاسبه بهای تمام شده و نکات تکمیلی آن

«بهای تمام شده کالای فروش رفته» به چه معناست؟

«بهای تمام شده کالای فروش رفته» عبارت است از هزینه های مستقیم مربوط به تولید کالاهای فروخته شده توسط یک شرکت. این مقدار شامل هزینه مواد مصرفی در تولید کالا و هزینه های مستقیم نیروی کار مورد استفاده در تولید آن می باشد.

 

نرم افزار حسابداری سپیدار

 

در واقع «بهای تمام شده کالای فروش رفته» هزینه ایجاد محصولاتی است که یک شرکت به فروش می رساند؛ بنابراین تنها، هزینه هایی لحاظ می شوند که به صورت مستقیم به تولید محصولات مربوط هستند و در این فرایند، هزینه های غیرمستقیم – مثل هزینه های توزیع، فروش و بازاریابی – مدنظر قرار نمی گیرد.

مثال: «بهای تمام شده کالای فروش رفته» برای یک سازنده لوازم خانگی می تواند شامل هزینه های مواد اولیه قطعات و دستمزد نیروی کار باشد.

همانطور که اشاره شد، بازاریابی و تبلیغات، هزینه ارسال لوازم خانگی ساخته شده به نمایندگان فروش و هزینه نیروی لازم برای فروش این لوازم حذف می شود و در محاسبه «بهای تمام شده کالای فروش رفته» منظور نمی گردد.

«بهای تمام شده کالای فروش رفته» در صورت سود و زیان ظاهر می شود و می تواند برای محاسبه حاشیه سود ناخالص شرکت از درآمد کسر شود.

امروزه با توجه به تنوع کسب و کارها، هزینه های دقیقی که در محاسبه «بهای تمام شده کالای فروش رفته» دخیل است، متفاوت بوده و به نوع بیزینس کسب وکار مربوط می شود.

هزینه یابی چیست؟

هزینه یابی عبارت است از طبقه بندی و تسهیم صحیح هزینه ها به منظور تعیین قیمت تمام شده محصولات و خدمات.

به این ترتیب، وقتی صحبت از هزینه یابی می شود، منظور یک یا چند مورد از موارد زیر است:

۱) تعیین بهای تمام شده ساخت یک محصول

۲) تعیین بهای تمام شده ارائه یک خدمت

۳) تعیین روشی که به وسیله آن بتوان هزینه ها را مدیریت کرد

مدیران هوشمند به هزینه یابی بسیار بها می دهند زیرا این شیوه، اطلاعات مفید و مؤثری در اختیار آنها قرار می دهد که می توانند از آنها برای کارهای مختلفی همچون انجام مذاکرات آگاهانه، شرکت در مناقصات و مزایده ها، تخصیص ظرفیت های تولیدی به محصولات سودآور و … کمال استفاده را ببرند.

در اینجا نیز با توجه به این که ساخت، تولید و ترکیب محصولات، از فناوری های گوناگونی استفاده می شود، سیستم های هزینه یابی در واحدهای تولیدی و خدماتی مختلف نیز به شدت با هم متفاوت است.

محاسبه بهای تمام شده و نکات مربوط به آن

روش محاسبه قیمت تمام شده

برای تعیین قیمت تمام شده باید پنج عامل مختلفی را در نظر گرفت که عبارتند از: ۱) هزینه های ثابت، ۲) هزینه های متغییر، ۳) هزینه مختلط، ۴) هزینه های نیمه متغیر و ۵) هزینه نیمه ثابت.

اکنون تعریفی مختصر از هر یک به دست می دهیم:

۱) هزینه های ثابت: اقلامی که بر اثر تغییر سطح فعالیت (تولید) تغییر نمی کنند و در تمام سطوح فعالیت ثابت می مانند.

اقلام ثابت فقط اقلامی را شامل می شود که مربوط به امر تولید هستند (سربار ساخت) و اقلامی مانند هزینه های اداری و فروش که در کوتاه مدت ثابت هستند را در بر نمی گیرند.

در طبقه بندی اقلام ثابت بهای تمام شده، دو دسته اقلام ثابت وجود دارند:

الف) اقلام ثابت تعهد شده: اقلامی که قابل حذف نبوده و به کل تسهیلات تولیدی مربوط می شوند، مانند استهلاک ساختمان و کارخانه، مالیات و عوارض.

ب) اقلام ثابت اختیاری: اقلامی که بنا به نظر مدیریت و بر حسب ضرورت قابل تغییر و حذف می باشد، مانند مخارج برنامه های بازاریابی، حقوق مدیران و مخارج تحقیق.

۲) هزینه های متغیر: اقلامی که به طور مستقیم و به تناسب تغییر سطوح فعالیت، افزایش یا کاهش پیدا می کنند و نسبت تقریباً ثابتی بین این اقلام و مقدار تولید وجود دارد.

انواع اقلام متغیر به قرار زیر است:

الف) مواد مستقیم، دستمزد مستقیم، سربار ساخت

ب) هزینه های توزیع و فروش

ج) هزینه های اداری و تشکیلاتی، مانند ملزومات اداری، بخش هایی از بهای آب، برق، سوخت و غیره

در برخی از موارد به اقلام متغیر بهای تمام شده، اقلام قابل برنامه ریزی نیز اطلاق می گردد چرا که مدیران می توانند در بعضی از موقعیت ها، در مورد برخی از این اقلام تصمیم گیری کرده یا آنها را کنترل و محدود نمایند.

۳) هزینه های مختلط: اقلامی هستند که گرایش خاص و یا الگوی یگانه ای برای تشریح ندارند.

جهت تجزیه و تحلیل تصمیمات مدیران، اقلام مختلط را به اجزای ثابت و متغیر تقسیم می کنند.

بسیاری از اقلام بهای تمام شده دارای ویژگی اقلام مختلط هستند؛ یعنی بخشی ثابت و بخش دیگری متغیر می باشند؛ مانند: مخارج برق، آب، سوخت، نگهداری و دستمزد غیرمستقیم.

۴) هزینه نیمه متغیر: این نوع هزینه ها با افزایش سطح فعالیت (تولید) اضافه می شود اما ازدیاد آن با یک نسبت ثابت رخ نمی دهد.

این گونه اقلام خود به دو دسته تقسیم می شوند:

الف) اقلامی که بر اثر افزایش سطح فعالیت با نسبت نزولی در هزینه های یک واحد اضافه می شوند؛ یعنی میزان افزایش بهای تمام شده برای هر واحد اضافی کمتر از افزایشی است که برای یک واحد تولیدی قبلی ایجاد گردیده است.

ب) اقلامی که بر اثر افزایش سطح فعالیت با نسبت صعودی اضافه می گردند؛ یعنی میزان افزایش بهای تمام شده برای یک واحد اضافی بیشتر از افزایشی است که برای یک واحد تولیدی ما قبل ایجاد گردیده است.

۵) هزینه های نیمه ثابت: هزینه هایی هستند که با افزایش سطح فعالیت، به صورت پلکانی و متناوب اضافه می شوند.

یک مثال در این مورد، افزایش تعداد دانشجویان در یک دانشگاه است که این امر مستلزم ایجاد ساختمان ها و کلاس‎های جدید و نیز افزایش هزینه های استهلاک و سایر هزینه های ثابت برای دانشگاه خواهد بود.

سیستم های سنتی محاسبه بهای تمام شده و اشکالات آن

اصولاً برای تعیین قیمت تمام شده دو رویکرد مدنظر است: رویکرد سنتی و رویکرد نوین.

در سیستم های سنتی هزینه یابی، برای تخصیص هزینه سربار معمولاً از هزینه (ساعت) کار مستقیم به عنوان مبنای تخصیص استفاده می شود؛ در حالی که امروزه هزینه کار مستقیم اغلب کمتر از ۱۵ درصد است و در مقابل، هزینه های سربار بیش از ۵۰ درصد از هزینه محصول را دربر می گیرد.

بنابراین تخصیص هزینه های سربار بر اساس مبناهایی همچون هزینه (ساعت) کار مستقیم، محاسبه نادرست بهای تمام شده محصولات را باعث می شود.

در نظام سنتی، بهای تمام شده محصول طی فرایند زیر محاسبه می شود:

۱) ردیابی (اختصاص) مواد مستقیم و دستمزد مستقیم به محصولات یا خدمات

۲) تخصیص هزینه های سربار به محصولات یا خدمات بر مبنای یک نرخ جذب معین

۳) محاسبه بهای تمام شده محصولات

به این شیوه محاسبه بهای تمام شده ایراداتی وارد شده است که می توان موارد زیر را بیان کرد:

در این شیوه:

  • هزینه کار مستقیم اهمیت خود را از دست می دهد.
  • در جریان تولید پیچیده و غیرمعمول، این سیستم جوابگو نیست.
  • اطلاعاتی صحیح و واقعی در مورد بهای تمام شده و سودآوری شرکت ارائه نمی کند.
  • استفاده از یک مبنای تخصیص نمی تواند به طرز مناسبی تمام روابط بین هزینه ها را نشان دهد.
  • علی رغم بالا بودن سهم هزینه سربار در هزینه محصول، نحوه تخصیص هزینه سربار به هر اندازه که باشد فاقد اهمیت است.

بسیاری از شرکت ها به منظور برطرف نمودن این ایرادات، به سمت استفاده از سیستم ABC گرایش یافته اند.

ABC چیست و به چه کار می آید؟

ABC یا Activity Based Costing (هزینه یابی بر مبنای فعالیت) نوعی مدل جدید هزینه یابی است که در آن، تمرکز بر هزینه های غیرمستقیم سازمانی است، بر خلاف روش های مرسوم که بیشتر روی هزینه های مستقیم متمرکز می شود.

محاسبه بهای تمام شده و نکات مربوط به آن

این روش با بررسی فعالیت هایی که به طور مستقیم در فرایند عملیاتی دخالت دارند، به ارائه اطلاعات دقیق بهای تمام شده می پردازد و در نهایت با تکیه بر تجزیه و تحلیلِ هزینه های صرف شده در هر فعالیتی، به رشد و سودآوری سازمان کمک می کند.

پایه و اساس «هزینه یابی بر مبنای فعالیت»، عبارت است از مفهوم مصرف فعالیت ها توسط محصولات، خدمات و مصرف منابع توسط فعالیت ها.

شیوه پیاده سازی ABC

۱) شناسایی موضوعات هزینه: موضوع هزینه عبارت است از آنچه که یک نظام هزینه یابی بر مبنای فعالیت در پی اندازه گیری آن می باشد.

۲) شناسایی خروجی ها: منظور نتایج نهایی مطلوب است.

۳) شناسایی فعالیت ها: فعالیت هایی که برای دستیابی به خروجی های مورد نظر انجام می شود.

۴) تخصیص منابع و ایجاد مخازن هزینه: منابع براساس هزینه های مستقیم یا هزینه های غیرمستقیم به مخازن هزینه اختصاص یابد.

۵) تخصیص هزینه فعالیت ها به خروجی ها: پس از ایجاد منابع هزینه و تعیین عوامل هزینه، هزینه های انباشته شده در مخازن مذکور بر مبنای میزان استفاده از آنها از هر فعالیت، به موضوعات هزینه تخصیص داده می شود.

۶) تحلیل و گزارش گیری بهای تمام شده: مرحله نهایی، شامل تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به بهای تمام شده حاصل از به کارگیری نظام هزینه یابی بر مبنای فعالیت و نتیجه گیری های مربوط می باشد.

مزایای استفاده از ABC

صاحب نظران معتقدند استفاده از «هزینه یابی بر مبنای فعالیت» یا همان ABC مزیت های زیادی برای سازمان به همراه دارد، که در اینجا به شش مورد آن اشاره می شود:

۱) امکان وجود کنترل هزینه ها

۲) ارزیابی صحیح تر از عملیات مالی

۳) تصمیم گیری در خصوص برون سپاری فعالیت ها

۴) شناسایی فعالیت های هزینه زا و فاقد ارزش یا کم ارزش

۵) کنترل عملیات و برنامه ریزی کارآتر، صحیح تر و دقیق تر مدیریتی

۶) تعیین بهای تمام شده و قیمت گذاری محصولات به طور منطقی تر و دقیق تر

سیستم ABC برای چه شرکت هایی مناسب تر است؟

استفاده از ABC برای برخی شرکت ها نامناسب بوده و برای برخی دیگر بی تأثیر است.

«هزینه یابی بر مبنای فعالیت» در شرکت هایی مطلوب است که:

۱) هزینه سربار بالایی دارند.

۲) جریان تولید در آنها پیچیده و غیرمعمول است.

۳) از ماشین آلات پیشرفته و خودکار در تولید استفاده می کنند.

۴) تولیدات گوناگون و متنوعی دارند، یا خدمات مختلفی ارائه می دهند.

این صفحه را به اشتراک بگذارید .

به این مطلب امتیاز دهید .

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

تماس با سپید حساب ویرا

حسابداری تولیدی سپیدار

بسته تولیدی سپیدار

  •  کاهش اتلاف مواد اولیه در خط تولید
  • کنترل خروج مواد اولیه از انبار
  • کنترل ورود محصولات به انبار محصول
  • تعیین حداقل و حداکثر موجودی هر کالا
دسته بندی های بلاگ