سپید_حساب_ویرا

بودجه

بودجه

فهرست مطالب

اگر چه بودجه مفهومی ساده و قابل فهم است، اما پیچیدگی هایی هم دارد که گاهی درک آن را مشکل می کند. در این مقاله با بیانی ساده مفاهیم مرتبط با بودجه را شرح می دهیم.

به بیان رسمی برنامه ها، اهداف بلندمدت و کوتاه مدت که شامل تمام جنبه های عملیات واحد تجاری در یک دوره زمانی تعیین شده است، بودجه گفته می شود. بودجه ابزاری است که هدف و مسیر حرکت را برای سازمان مشخص می کند. تغییرات محیط را تحت کنترل خواهد داشت و به مدیران سازمان کمک می کند تا جنبه های مالی واحدشان را شناسایی کنند و مشکلات را قبل ار وقوع حل کنند.
بودجه یک برنامه مالی برای کنترل عملیات و نتایج آتی است. اگرچه بودجه شامل بخش بندی های واحدها، محصولات، پروژه ها یا نیروی انسانی است، اما برای کل شرکت در نظر گرفته می شود. گام نخست بودجه ریزی با شکسته شدن بودجه، بر اساس اهداف استراتژیک سازمان که به عنوان اهداف بلند مدت، اهداف سالانه و اهداف عملیاتی تعریف می شوند، انجام می شود، اهداف واحد تجاری می تواند شامل رشد درآمد، کاهش هزینه، فروش و حجم تولید و بازده سرمایه گذاری و کیفیت محصولات و خدمات باشد.
بودجه انواع مختلفی دارد که در ادامه برخی از آن ها را مرور می کنیم:

بودجه جامع (Master Plan)

بودجه ای است که شامل همه ی موضوعات مالی و غیر مالی سازمان را در آینده یا یک دوره مالی است. ساختار بودجه جامع بستگی به اندازه و ماهیت واحد تجاری دارد. بودجه جامع شامل بخش های زیر است:

بودجه عملیاتی و مالی (Operating and Financial Budgets)

بودجه عملیاتی به موضوعات هزینه های خرید کالا و خدمت می پردازد. بودجه مالی به میزان دارایی ثابت مورد نیاز، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام می پردازد.

بودجه هزینه های سرمایه ای(Capital Expenditure Budget)

در این بودجه فهرستی از پروژه های بلندمدت که باید انجام شوند و دارایی های ثابتی باید برای انجام آن تامین شود را نشان می دهد.

بودجه نقدی (Cash Budget)

این بودجه ریزی روی برنامه ریزی و کنترل وجوه نقد تمرکز دارد. این بودجه جریان های ورودی و خروجی وجه نقد را طی یک بازه زمانی مشخص نمایش می دهد.
بعد از آشنایی با بودجه جامع، می توان طبقه بندی های دیگری را نیز برای بودجه ریزی در نظر گرفت. یکی از این طبقه بندی ها بر اساس ثابت یا متغیر در نظر گرفتن سطح ظرفیت تولید و فروش است که به دو نوع ثابت و انعطاف پذیر طبقه بندی می شوند.

بودجه ثابت (Static (Fixed) Budget)

بودجه ثابت شکلی از بودجه است که بر اساس سطح ظرفیت تنظیم می شود. مشکل این بودجه این است که بر اساس شرایط فروش پایدار تنظیم می شود و اگر در شرایط تغییراتی ایجاد شود قابل انعطاف نیست.

بودجه انعطاف پذیر (Flexible (Expense) Budget)

بودجه انعطاف پذیر بیش ترین کاربرد را در بین شرکت ها دارد. این بودجه شامل تغییر در کسب و کار و تغییرات غیرقابل پیش بینی است.

گام های تهیه ی بودجه انعطاف پذیر عبارتند از:

  • تخمین اینکه هر فعالیت در چه دامنه ای دچار نوسان خواهد بود.
  • تخمین هزینه در مورد دامنه فعالیت هایی که در بودجه درنظر گرفته شده است.
  • تفکیک هزینه ها بر اساس رفتار آن ها،
  • فرموله ساختن هزینه های متغیر و ترکیبی (mixed cost)

در شرایط عدم اطمینان سه نوع بودجه زیر در بودجه انعطاف پذیر در نظر گرفته می شود.

  • شرایط بهینه (optimistic)
  • شرایط معمول یا محافظه کارانه (conservative)
  • شرایط بدبینانه (pessimistic)
  • بودجه افزایشی (Add – on Budget): 

این بودجه به این شکل است که در سال قبل بودجه ریزی انجام شده است ولی در سال جاری بر اساس اطلاعات موجود اصلاح می شود.

بودجه رولینگ، پیوسته (Continuous (Rolling) Budget):
در این بودجه بر اساس اطلاعات هر فصل بودجه بازنگری می شود تا اطلاعات دقیق تری را نمایش دهد.

فرآیند بودجه ریزی

فرآیند بودجه ریزی به طور معمول از شش مرحله به شرح زیر تشکیل می شود:

  • پایه گذاری اهداف بودجه
  • تحلیل منابع در دسترس
  • مذاکره برای تخمین اجزا بودجه
  • هماهنگی و بررسی اجزا بودجه
  • تصویب نهایی بودجه
  • توزیع بودجه تصویب شده (بین واحد ها سازمان)

معمولا برای رسیدن به یک بودجه سازمان یافته کمیته بودجه تشکیل می شود. این کمیته مقادیر در نظر گرفته شده در بودجه را کنترل می کند. همچنین این کمیته وظیفه راهنمایی کردن درباره ی رفع مشکلات احتمالی به ویژه اطلاعات مالی را دارد. موفقیت در فرآیند بودجه بستگی به همکاری همه ی سطوح سازمانی دارد. وظیفه کمیته بودجه با دستیابی به یک بودجه جامع خاتمه نمی یابد زیرا مهم تر از تهیه بودجه اجرای آن و نظارت دقیق و انطباق آن با اطلاعات واقعی است. معمولا کمیته بودجه در مقاطع مختلفی از دوره مالی میزان تحقق بخش های مختلف بودجه را ارزیابی می کند و در صورت بروز انحراف با اهمیت موضوع را از واحدهای مربوطه پیگیری و برای رفع مشکل تلاش می کند.

اگرچه مفاهیم و فرآیند بودجه ریزی تقریبا در شرکت های خصوصی و دستگاه های دولتی یکسان است، ولی تفاوت هایی در شیوه ی عمل بین بخش های خصوصی و عمومی وجود دارد. درمجموع، می توان گفت که فرآیند اجرای بودجه جامع در شرکت های خصوصی کاربرد دارد ولی در بخش دولت نیز انواع بودجه ریزی وجود دارد که در مقاله بعدی به آن خواهیم پرداخت.

نویسنده: نریمان قاسمی، واحد مدیریت محصول همکاران سیستم

این صفحه را به اشتراک بگذارید .

به این مطلب امتیاز دهید .

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

تماس با سپید حساب ویرا

حسابداری تولیدی سپیدار

بسته تولیدی سپیدار

  •  کاهش اتلاف مواد اولیه در خط تولید
  • کنترل خروج مواد اولیه از انبار
  • کنترل ورود محصولات به انبار محصول
  • تعیین حداقل و حداکثر موجودی هر کالا
دسته بندی های بلاگ