تعریف ترازنامه:
ترازنامه یا بیلان یکی از مهم ترین گزارشات مالی است که وضعیت داریی، بدهی و سرمایه یه واحد تجاری را در تاریخ مشخصی نمایش می دهد. به توصیف دیگر با توجه به اینکه ترازنامه وضعیت مالی شرکت را در یک زمان معین نمایش می دهد می توان آن را مانند یک تصویر از وضعیت واحد تجاری نیز معرفی نمود.
انواع ترازنامه:
ترازنامه را می توان به دو شکل زیر ارائه نمود:
الف- شکل حساب:
همانگونه که اطلاع دارید شکل حساب، مطابق حرف T در زبان انگلیسی می باشد. در این روش، سرفصل های مربوط به دارایی ها در سمت راست ترازنامه و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه نمایش داده می شود.در این روش بیشتر بر روی معادله حسابداری تاکید می شود و باید جمع ارقام سمت راست ترازنامه با جمع اقلام سمت چپ ترازنامه برابر باشد. این نوع شکل ارائه ترازنامه، بر روی معادله حسابداری تأکید دارد. در صورت های مالی تهیه شده در ایران بیشتر از شکل حسابی برای ارائه ترازنامه استفاده می شود. در شکل زیر نمونه ای واقعی از این نوع ترازنامه مشاهده می شود:
ب) شکل گزارشی:
در این روش قسمت چپ ترازنامه یعنی حساب بدهی ها و حقوق صاحیان سهام در زیر سرفصل های دارایی آورده می شود.در شکل زیر نمونه ترازنامه گزارشی را مشاهده می کنید:
اقلام تشکیل دهنده ترازنامه:
هر ترازنامه ای فارغ از شکل گزارشی یا حسابی آن، باید شامل اطلاعات زیر باشد:
۱- عنوان:
عنوان ترازنامه شامل سه سطر جداگانه به شکل زیر است:
- نام کامل واحد اقتصادی: که در ردیف اول عنوان نوشته می شود.
- نام گزارش یا صورت حساب مالی : نام این گزارش “ترازنامه” می باشد و در دومین سطر عنوان، ذکر می شود.
- تاریخ گزارش :در سطر سوم عنوان، تاریخ آخرین روزی که این گزارش نمایش می دهد، ذکر می شود. این مورد باید به تاریخ خاصی اشاره داشته باشد و نه به دوره زمانی خاصی. به عنوان مثال باید این قسمت به شکل یکی از تاریخ های زیر نوشته شود:
به تاریخ ۲۹/۱۲/۱۳۹۳ یا در تاریخ ۲۹/۱۲/۱۳۹۳
۲- واحد اندازه گیری :
واحد اندازه گیری استفاده شده جهت ثبت رویدادهای مالی، باید در ترازنامه تهیه شده نمایش داده شود. این واحد در حال حاضر در ایران ریال می باشد و در کشورهای دیگر با توجه به واحد پولی آن کشور، واحد اندازه گیری متفاوت می باشد.
۳- بخش حساب ها:
در این قسمت از ترازنامه مانده هر یک از حساب های مربوط به گروه دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام نمایش داده می شود.
در صورتی که ترازنامه به شکل حساب تهیه شده باشد، در سمت راست آن ابتدا دارایی ها و در سمت چپ آن، در قسمت بالا، ابتدا بدهی ها و در زیر آن ها حقوق صاحبان سهام نمایش داده می شود.در صورتی که ترازنامه به شکل گزارش تهیه شده باشد ابتدا دارایی ها نمایش داده می شوند، بعد از آن حساب بدهی ها در زیر دارایی ها نمایش داده می شود و در نهایت حقوق صاحبان سهام آورده می شود.
نکته: در بخش دارایی ها ابتدا دارایی های جاری و سپس دارایی های بلند مدت ذکر می شود و در بخش بدهی ها نیز ابتدا بدهی های جاری و سپس بدهی های بلند مدت ذکر می گردد.
(جهت اطلاع درباره مفاهیم جاری و بلند مدت به مقاله “طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها و تعریف آن ها” مراجعه نمایید).
۴- جمع حساب ها:
پس از وارد کردن اطلاعات در ترازنامه باید جمع نهایی هر ستون نوشته شود. در نوشتن جمع نهایی باید موارد زیر رعایت شود:
- در ترازنامه به شکل حساب، جمع دوطرف ترازنامه همیشه باید با هم مساوی می باشند
- در ترارنامه به شکل گزارش باید جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام با جمع دارایی ها برابر باشد.
۳- زیر جمع نهائی دو خط موازی کشیده می شود.
