استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی (IFRS)، به مجموعه ای از استانداردهای حسابداری گفته می شودکه توسط هیات استانداردهای حسابداری بین المللی(IASB) تدوین شده اند. هدف این استانداردها، تهیه صورت های مالی شرکت های سهامی در قالب یک استاندارد جهانی است.
هیات استانداردهای حسابداری بین المللی (IASB)، یک نهاد مستقل در لندن است که ۱۵ عضو از کشورهای مختلف دارد و کار خود را از سال ۲۰۰۱ آغاز کرده است. پایه گذاری این هیات توسط شرکت های بزرگ حسابداری، موسسات مالی خصوصی و تعدادی دیگر از سازمان های حرفه ای در حوزه حسابداری انجام شده است. تا کنون بیش از ۱۲۰ کشور IFRS را برای گزارش دهی مالی شرکت های خود الزامی دانسته اند.
با پذیرش IFRS، یک شرکت می تواند صورت های مالی خود را با اصول مشابه به شرکت های رقیب خارجی ارائه کند. در نتیجه قابلیت مقایسه بین اطلاعات این شرکت ها وجود داشته و علاوه بر آن شرکت های مادری که شرکت های تابعه آنها در سایر کشورهایی وجود دارند که IFRS را پذیرفته اند قادر خواهند بود تا یک زبان مشترک حسابداری داشته باشند. همچنین بکارگیری IFRS می تواند برای شرکت هایی که قصد افزایش سرمایه گذاری خارجی خود را دارند، سودمند باشد.
با پذیرش IFRS، یک شرکت می تواند صورت های مالی خود را با اصول مشابه به شرکت های رقیب خارجی ارائه کند. همچنین بکارگیری IFRS می تواند برای شرکت هایی که قصد افزایش سرمایه گذاری خارجی خود را دارند، سودمند باشد.
با وجود اعتقاد برخی بر ضرورت پذیرش جهانی IFRS ، عده ای بر این باورند که پذیرش کامل IFRS موجب کاهش کیفیت گزارش دهی های مالی خواهد شد و این تصور وجود دارد که تحمل هزینه های بالای تغییر استاندارد داخلی به IFRS، مزایای بالایی را ایجاد نخواهد کرد.
نمونه هایی از برخی تفاوت ها بین استاندارد حسابداری ایران و IFRS
به دلیل نزدیک بودن استاندارد های حسابداری با IFRS بخش قابل توجهی از این دو استاندارد بر هم انطباق دارد ولی تفاوت های معنی دار موجود را می توان به صورت زیر طبقه بندی کرد:
- در سطح مفاهیم کلی
تدوین کنندگان IFRS برای بالا بردن شرایط سازگاری استانداردها با شرایط کشورهای مختلف بیشتر بر اصول و مفاهیم کلی تاکید کرده اند در حالیکه استانداردهای حسابداری جاری بیشتر به جزییات پرداخته اند.
- در سطح استانداردهای حسابداری
به عنوان نمونه مخارج تحقیق و توسعه در استاندارد حسابداری شماره ۷ داخلی، در تاریخ وقوع به هزینه منظور می شوند ولی در IFRS مخارج تحقیق هزینه می شوند اما مخارج توسعه ای به عنوان مخارج سرمایه ای در نظر گرفته می شوند .
در ایران با توجه به حرکت به سمت ایجاد بازار سرمایه بین المللی، بورس اوراق بهادار در نظر دارد تا استفاده از این استاندارد را از سال ۹۵ در شرکت های بورسی اجرایی کند.
مثال دیگر در مورد روش محاسبه استهلاک است. در استاندارد حسابداری شماره ۱۱ سه روش خط مستقیم ، نزولی و روش مجموع آحاد در نظر گرفته شده است که طبق قانون مالیات های مستقیم ماده ۱۵۱، دارایی ها طبقه بندی شده و برای هر طبقه روش خاصی از استهلاک در نظر گرفته می شود در حالی که در IFRS ، محاسبه استهلاک بر اساس برآوردهای واقعی انجام می شود.
نحوه اجرای IFRS در ایران
در ایران با توجه به حرکت به سمت ایجاد بازار سرمایه بین المللی، بورس اوراق بهادار در نظر دارد تا استفاده از این استاندارد را از سال ۹۵ در شرکت های بورسی اجرایی کند. به این ترتیب تمام شرکت ها و نهادهای ثبت شده در بورس و شرکت های فرعی و وابسته آنها مجاز به ارائه صورت های مالی تلفیقی IFRS هستند و لزومی به ارائه صورت های مالی تلفیقی بر اساس استانداردهای ایران ندارند.
با در نظرگرفتن موضوع فوق نیاز به تبدیل اطلاعات مالی از استانداردهای جاری به IFRS ضروری بوده و برای رسیدن به این مهم داشتن دو توانمندی در شرکت های بزرگ نیز لازم است. نخست اینکه کارشناسان مالی باید تخصص لازم در خصوص تغییرات بین این دو استاندارد را داشته باشند و دوم، داشتن ابزاری توانمند جهت ترجمه اطلاعات مالی به IFRS است.
چگونگی حرکت به سمت IFRS
تمام شرکت هایی که قصد بکارگیری IFRS را دارند باید صورت های مالی آغازین مبتنی بر IFRS در تاریخ جابجایی به این استاندارد را ارائه دهند. در این صورت های مالی، باید نکات زیر مدنظر قرار گیرند:
۱. شناسایی کلیه دارایی ها و بدهی ها آن طور که IFRS الزام کرده است .
۲. مواردی کهIFRS اجازه نداده به عنوان دارایی یا بدهی شناسایی شوند، در نظر گرفته نشوند .
۳. تغییر طبقه بندی اقلامی که تحت استاندارد حسابداری داخلی به عنوان دارایی و بدهی شناسایی شده اند ولی در انواع متفاوت با IFRS این طبقه بندی انجام شده است .
در برخی شرایط IFRS به صورت گذشته نگر مورد استفاده قرار می گیرد که در این صورت به قضاوت مدیریت در خصوص شرایط ایجاد رخداد نیاز دارد .
همچنین IFRS الزام می کند تا چگونگی گذر به IFRS را در صورتهای مالی را افشا کنند.
با در نظر گرفتن شرایطی که یک شرکت ملزم به رعایت آن در رسیدن به صورت های مالی برمبنای IFRS است مشخص می شود که باید کلیه رخدادهای مالی یکبار دیگر با رویکرد IFRS مورد قضاوت حرفه ای قرار گرفته و مجدداً ثبت شوند، هرچند که احتمال دارد بسیاری از این رخدادها به دلیل شباهت های بین دو استاندارد دارای ثبت مالی یکسانی باشند.
ویژگی های یک نرم افزار مالی برای IFRS
یک نرم افزار مالی اگر دارای رویکردی جهت نگهداشت ثبت های حسابداری بر مبنای دو استاندارد داخلی و IFRS باشد می تواند برای حسابداران حرفه ای بسیار سودمند باشد زیرا بهترین رویه برای تهیه گزارش های مالی برمبنای IFRS انجام قضاوت حرفه ای برای هر یک از رویدادهای مالی است. از سایر خصوصیاتی که برای یک نرم افزار مالی با پشتیبانی از IFRS می توان در نظر گرفت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. قابلیت ارائه صورت های مالی به هر دو استاندارد
۲. قابلیت انتقال اسناد مالی مشابه بین دو استاندارد برای سهولت و سرعت دسترسی به گزارش های مالی
۳. قابلیت ارائه گزارش های مقایسه ای بین دو استاندارد
در راهکار مالی همکاران سیستم با ایجاد بستری که بتوان اصلاحات مالی مربوط به استاندارد IFRS را در نظر گرفت، دستیابی به گزارش گری به IFRS امکان پذیر شده است. یک متخصص حسابداری می تواند بعد از تایید اسناد مالی خود، بدون آنکه نیاز به تغییری در اسناد مالی دوره جاری خود داشته باشد اسناد حسابداری را به محیط دیگری منتقل کرده و اصلاحات لازم را انجام دهد یا اسناد جدیدی که مورد نیاز است را ثبت کند. همچنین اگر نیاز به تغییری در ساختار حساب ها باشد بدون آن که ساختار حساب های مالی اصلی خود را تغییر دهد، ساختار جدید متناسب با IFRS را پیاده سازی و حساب های اصلی خود را به IFRS نگاشت کند. در کنار این موضوع ابزارهایی برای کنترل اطلاعات وجود دارد تا احتمال وجود اطلاعات اشتباه به حداقل برسد. از این کنترل ها می توان به شناسایی اسنادی که بدون تغییر به IFRS منتقل شده اند و گزارش مقایسه ای بین حساب های معین در دو استاندارد جاری و IFRS و همین طور امکان استفاده از تمام گزارش هایی که در ماژول دفتر کل برای اطلاعات جاری قابل استفاده است نظیر مرور حساب ها ، گزارش مقایسه ای و … اشاره کرد.
