نمایش تغییرات وجوه نقد یا همان پول، کاری است که صورت جریان ووه نقد نشان می دهد. به عنوان مثال، موجودی حساب بانکی، سرمایه گذاری کوتاه مدت و … که می توان هرکدام را به پول نقد تبدیل کند. در واقع صورت جریان وجوه نقد، فعالیت های یک کسب و کار را منعکس می کند. آموزش تهیه صورت جریان نقد یکی از سرفصل های آموزش حسابداری صنعتی و نحوه تجزیه و تحلیل صورت های مالی است. در بخش بعدی درباره قسمت های مختلف صورت جریان وجوه نقد صحبت خواهیم کرد.
صورت جریان وجوه نقد و فواید آن
به طور کلی در حسابداری صورت های مالی به ۴ دستهٔ ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد دسته بندی می شوند. در ایران صورت های مالی تا پیش از انقلاب تنها محدود به ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت سود و زیان انباشته بود. از آنجا که صورت سود و زیان برمبنای حسابداری تعهدی است، ممکن است سود خالص جریان نقد عملیات را به خوبی نشان ندهد و گاهی ممکن است شرکت سود خالص و رو به رشد داشته باشد ولی به دلیل عدم توانایی در ایجاد جریان نقد دچار مشکل اساسی و ورشکستگی شود که برای رفع این مشکلات از صورت جریان وجوه نقد که بر اساس مبنای نقدی تهیه می شود استفاده شده است. صورت جریان وجوه نقد یکی از گزارش های مالی سه ماهه است که هر شرکت سهامی در بورس موظف به گزارش آن است.
صورت جریان وجوه نقد چه چیزی را نشان می دهد
این گزارش اطلاعات اضافی مربوط به کلیهٔ جریان های نقدی ای که یک شرکت برای عملیات جاری خود و سرمایه گذاری دریافت می کند و به علاوه همهٔ جریان های خروجی پول را که برای فعالیت های تجاری و سرمایه گذاری در یک بازهٔ زمانی انجام می شود را نشان می دهد. این صورت علل تغییرات وجه نقد و شبه نقد و خلاصه ای از فعالیت های سرمایه گذاری، عملیاتی و تأمین مالی را طی یک بازهٔ زمانی ارائه می دهد. صورت جریان وجوه نقد به ما نشان می دهد که چه مقدار وجه نقد در طی دورهٔ حسابداری در یک سازمان ایجاد و مصرف شده است ونیز آن ها را برحسب نوع فعالیت سازمان طبقه بندی می کند.
و درنتیجه گزارش صورت جریان وجوه نقد که توسط حسابداری شرکت ها و یا شرکت های خدمات حسابداری تهیه می شوند اطلاعات مفیدی را در ارتباط با فعالیت های یک سازمان در ایجاد وجه نقد از طریق عملیات جهت پرداخت سود سهام، پرداخت بدهی ها، سرمایه گذاری مجدد در سازمان جهت افزایش ظرفیت عملیاتی و نگهداری در اختیار ما قرار می دهد. همچنین در مورد فعالیت های تأمین مالی یک سازمان که شامل بدهی و حقوق صاحبان سرمایه است اطلاعاتی را ارائه می کند. هدف اصلی از تهیهٔ صورت جریان وجوه نقد بررسی دلایل تغییرات وجوه نقد در یک بازهٔ زمانی است.
دسته بندی صورت جریان وجوه نقد
صورت جریان وجوه نقد طبق استانداردهای حسابداری ایران ۵ طبقه است:
۱. جریانات نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی
۲. جریانات نقدی ناشی از بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی
۳. جریانات نقدی ناشی از مالیات بر درامد
۴. جریانات نقدی ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری
۵. جریانات نقدی ناشی از فعالیت های تأمین مالی
فواید تهیهٔ صورت جریان وجوه نقد در یک سازمان
- ابزاری برای مشخص کردن عملکرد مالی یک سازمان است.
- به همراه سایر صورت های مالی اساسی برای اندازه گیری انعطاف پذیری مالی استفاده می شود.
- برای ارزیابی جریان های نقدی آتی مورداستفاده قرار می گیرد
- ابزاری برای ارزیابی توان ایجاد گردش وجوه نقد در آینده است
- ارزیابی توان تأمین تعهدات پرداخت سود سهام و نیاز واحد به تأمین مالی خارجی
- ارزیابی دلایل تفاوت میان سود حسابداری و دریافت ها و پرداخت ها
- ارزیابی آثار رویدادهای غیر نقدی مربوط به فعالیت های سرمایه گذاری و تأمین مالی
استاندارد IFRS
قابل ذکر است که بر اساس استاندارد IFRS(International Financial reporting standards) صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement) به ۳ قسمت تقسیم می شود. این بخش ها به صورت زیر می باشند.
- جریانات نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی (Cash Flow from Operating Activities)
- جریانات نقدی ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری (Cash Flow from Investing Activities)
- جریانات نقدی ناشی از فعالیت های تأمین مالی (Cash Flow from Financing Activities)
جریان نقدی کسب و کار، شبیه به یک اقیانوس است. پرداخت هزینه ها جاری بوده و بازدهی ها شسته خواهند شد. پول نیز در کسب وکار دائماً در حال جذر و مد خواهد بود. شما می بایست جریان نقدی را دسته بندی کنید تا روند مدیریت وجوه نقد کنترل شود. صورت جریان وجوه نقد، فعالیت های یک کسب و کار را منعکس می کند.
اهمیت صورت جریان وجوه نقد
شرکتی در حال کار است و کاملاً سودآور به نظر می رسد. اما در عمل ممکن است تعهدات مالی شرکت به درستی اجرا نشود. تخلف در پرداخت به کارکنان، فروشندگان و طلبکاران شرکت را از هدف اصلی خود که کسب و کار است دور می کند. برای این که، تصویری از جریان نقدی در یک دوره مشخص داشته باشید می بایست، یک صورت جریان از وجوه نقد تهیه کنید. نگاهی به صورت جریان در یک بازه زمانی مشخص، شرکت را برای پرداخت صورت حساب ها و انجام تعهدات مالی آماده خواهد کرد.
بخش های صورت جریان وجوه نقد
منابع اصلی جریان ورودی و خروجی وجوه نقد به شرح زیر هستند:
- فعالیت های عملیاتی
- بازده سرمایه گذاری و سود پرداختی در ازای تأمین مالی
- مالیات بر درآمد (تنها دارای جریان خروجی است)
- فعالیت های سرمایه گذاری
- فعالیت های تأمین مالی
- مبادلات غیرنقدی
- تسعیر ارز
فعالیت های عملیاتی
کسب و کار جریانی از فعالیت های عملیاتی مانند درآمد حاصل از فروش محصولات یا ارائه خدمات، بهره و سود سهام را دریافت کرده و دیگر وجوه دریافتی را به نمایش می گذارد. خروج از فعالیت های عملیاتی شامل، هزینه حقوق و دستمزد مزایا و مالیات اشتغال، پرداخت به تأمین کنندگان و فروشندگان، مالیات بر درآمد، هزینه های آتی مانند اجاره، خدمات شهری، بیمه و … و مالیات های دیگر از کسب و کار و دیگر عملیات مربوط به پرداخت نقدی. فعالیت های عملیاتی در دو بخش تقسیم بندی می شوند: روش مستقیم و روش غیرمستقیم. روشی که انتخاب می کنید با اطلاعات موردنیاز از صورت جریان نقد، ارتباط مستقیم دارد.
روش مستقیم: در این بخش، اقدامات مخصوص سرمایه و جریان فعالیت های عملیاتی نشان داده می شود.
وجوه نقد حاصل از فروش = حساب های دریافتنی پایان دوره – حساب های دریافتنی در آغاز دوره + فروش
وجوه نقد حاصل از ارائه خدمات = حساب های دریافتنی پایان دوره – حساب ها دریافتنی ابتدای دوره + درآمد خدمات
وجوه نقد پرداختی بابت مواد اولیه = موجودی پایان دوره – موجودی ابتدای دوره + هزینه مواد اولیه
وجوه نقد پرداختی برای حقوق و دستمزد = حقوق پرداختنی پایان دوره – حقوق پرداختنی ابتدای دوره + هزینه حقوق
روش غیرمستقیم: این روش کمی پیچیده تر بوده و با درآمد خالص و عواملی در کاهش ارز آغاز خواهد شد. برای اینکه بخواهیم سود عملیاتی که از صورت سود و زیان حاصل می شود را به روش غیرمستقیم حساب کنید باید بدانید که تنها شش عامل بر روی سود عملیاتی تأثیر دارند:
اول: تعیین سود عملیاتی که شامل صورت سود و زیان می شود.
دوم: تعدیل هزینه های غیر نقدی که شامل: هزینه های استهلاک و هزینه های غیر نقدی که شامل مزایای پایان خدمت و … می شود – موجودی ها – حساب های پرداختنی – حساب های دریافتنی – پیش دریافت ها – پیش پرداخت ها – هزینه استهلاک و هزینه های غیر نقدی، همواره به سود عملیات افزوده می شوند.
مواردی که حتماً می بایست اضافه گردند: ۱- کاهش در حساب های دریافتنی ۲ – کاهش موجودی ها ۳ – افزایش دادن در حساب های پرداختنی
مواردی که حتماً می بایست کسر شوند: ۱- افزایش دادن در حساب های دریافتنی ۲- کاهش دادن در حساب های پرداختنی ۳- افزایش دادن موجودی ها.
سوم: تعادل برای اقلام عملیاتی ترازنامه: الف) افزودن یا کاستن در دارایی های مربوط به عملیات ب) افزودن یا کاستن در بدهی های مربوط به عملیات. چهارم: تعادل در باب درآمدها و هزینه های غیرعملیاتی. پنجم: تعدیلات سنواتی تأثیرگذار بر اقلام جاری. بدهکار = خارج شدن پول نقد. بستانکار = وارد شدن پول نقد. الف) اگر به صورت نقد باشد، ورودی یا خروجی وجه نقد خواهد بود. ب) در غیر این صورت، تأثیر آن بدین وسیله خنثی خواهد شد. ششم: سایر تعدیلات این مورد در مواقعی اتفاق می افتد که حساب های عملیاتی با دیگر سرفصل ها درگیر شود.
بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختنی برای تأمین مالی
ساختار سرمایه واحد تجاری نباید بر ارائه خالص جریان نقدی که از فعالیت های عملیاتی ناشی می شود، تأثیرگذار باشد. بنابراین پرداخت های مرتبط با سود و کارمزد تأمین مالی می بایست به صورت جداگانه نمایش داده شود. همچنین نحوه ارائه صورت جریان وجوه نقد می بایست با سایر صورت های مالی اساسی هماهنگی داشته باشد. در ادامه خواهیم داشت:
سود سهام دریافتی = سود سهام دریافت شده در آغاز دوره + درآمد حاصله از سود سهام – سود سهام دریافتنی پایان دوره
سود سهام پرداختی = سود سهام پرداختنی در آغاز دوره + سود مصوب شده سهام – سود سهام پرداختنی پایان دوره
بهره دریافتی = بهره دریافتنی در آغاز دوره + درآمد حاصله از بهره – بهره دریافتنی پایان دوره
بهره پرداختی = بهره پرداختنی ابتدای دوره + بهره تخصیص شده به دارایی + هزینه بهره + بهره پرداختنی در انتهای دوره
تعدیلات سنواتی تأثیرگذار در سرفصل که یا دریافتنی یا پرداختنی است.
مالیات بر درآمد
جریان های نقدی که با مالیات بر درآمد مرتبط است برای کاربران صورت های مالی، اهمیت فراوانی دارد. مجموع جریان های نقدی که با مالیات بر درآمد ارتباط دارد در سرفصل جداگانه ای در صورت جریان وجوه نقد، منعکس می شود. مالیات پردرآمد پرداختی = ذخیره مالیات در آغاز دوره + پیش پرداخت مالیات انتهای دوره + مالیات دوره جاری – ذخیره مالیات پایان دوره – پیش پرداخت مالیات ابتدای دوره + تعدیلات سنواتی تأثیرگذار – تعدیلات سنواتی بدون اثر
فعالیت های سرمایه گذاری
فعالیت های سرمایه گذاری از تحصیل و واگذاری دارایی های بلندمدت و مابقی سرمایه گذاری های بلندمدت را شامل می شود. این فعالیت ها همچنین شامل جریان های مربوط به تحصیل و فروش سرمایه گذاری های کوتاه مدت، بلندمدت، وجوه در ارتباط با دارایی های ثابت مشهود و نامشهود و همچنین پرداخت و وصول تسهیلات اعطایی به اشخاص مستقل از واحد تجاری می شود. وجوه پرداختی برای تحصیل = حساب های پرداختنی در آغاز دوره + افزودن دارایی ثابت – حساب های پرداختنی در انتهای دوره. وجوه دریافتی برای فروش = سود (زیان) حاصل واگذاری + کاستن دارایی ثابت (ارزش دفتری) + حساب های دریافتنی مربوط به آغاز دوره – حساب های دریافتنی مربوط در انتهای دوره
فعالیت های تأمین مالی
جریان های نقدی که از فعالیت های تأمین مالی ناشی می شود، شامل تأمین کنندگان منابع مالی جداگانه از واحد تجاری و بازپرداخت اصل آن می شود. فاش کردن جداگانه جریان های نقدی مزبور برای پیش بینی جریان های نقدی آینده لازم برای اجرای تعهدات به تأمین کنندگان منابع مالی واحد تجاری سودمند است. مثال هایی از جریان های نقدی ناشی از فعالیت های مالی بدین شرح خواهد بود: الف) جریان های نقدی ورودی دریافت های نقدی که از صادر شدن سهام حاصل شده است.
دریافت های نقدی که صادر شدن اوراق مشارکت، وام ها و سایر تسهیلات کوتاه و بلندمدت حاصل می شوند. ب) جریان های نقدی خروجی. بازپرداخت وام ها، اوراق مشارکت و سایر تسهیلات دریافتی. پرداخت کردن حصن اصل قسط های اجاره به شرط مالکیت
مبادلات غیر نقدی
مبادلات و رویدادهای سرمایه گذاری که نیازی به مصرف وجه نقد ندارند. نمونه مبادلات غیر نقدی که می بایست در یادداشت ها فاش شوند:
به دست آوردن دارایی های ثابت مشهود در ازای تسهیلات مالی
به دست آوردن دارایی های ثابت مشهود در ازای صدور سهام
مبادله کردن موجودی مواد اولیه یا موجودی کالای تولیدشده با دارایی ثابت مشهود
افزودن سرمایه از محل مطالبات حال شده بستانکاران
جایگزین کردن وام های بلندمدت با دیگر وام های بلندمدت
تسعیر ارز
الف: در موارد زیر، تعدیل های انجام شده برای حساب کردن جریان های نقدی در سرفصل های اصلی مرتبط، منظور خواهد شد. اگر بخشی از سود یا زیان از تسعیر معاملات عملیاتی تسویه شده یا مانده های عملیاتی تسویه نشده به وسیله استانداردهای حسابداری به سود و زیان عملیاتی دوره در نظر گرفته نشده باشد. ب: اگر سود یا زیان ناشی از تسعیر معاملات غیرعملیاتی تسویه شده یا مانده های غیرعملیاتی تسویه نشده در حساب کردن سود عملیاتی دوره در نظر گرفته شده باشد. ج: مورد زیر به عنوان یکی از عامل های مطابقت بین مانده اول دوره و پایان دوره وجه نقد در صورت جریان وجوه نقد ارائه خواهد شد. هر وقت سود یا زیان ناشی از تسعیر وجه نقد در حساب کردن سود یا زیان عملیاتی دوره در نظر گرفته شده باشد.
بررسی و طراحی جریان وجوه نقد
داشتن نگاهی به چند ماه گذشته برای دانستن چگونگی صرف هزینه ها و روند فعالیت ها در کسب و کار بسیار مهم است. به همین نسبت، داشتن یک چشم انداز از آینده برای اطمینان از در دسترس بودن منابع مالی برای اجرای تعهدات آینده بسیار مورد توجه خواهد بود. هزینه های آینده و برنامه شما برای بازدهی بیشتر بسیار اهمیت دارد. بنابراین، پیش بینی کردن، شما را در تصمیم گیری های آینده یاری خواهد کرد. برای مثال اگر هزینه های خروجی در مقایسه با درآمد ورودی بیشتر باشد، می بایست هزینه ها قطع شود. یا اگر پول نقد برای پرداخت صورتحساب ها کافی نیست می بایست یک راه حل کوتاه مدت برای افزایش سرمایه در نظر گرفته شود.
نتیجه گیری
برای شناور نگه داشتن شرکت یا کسب وکار، استفاده از وجوه نقد الزامی است. درک اینکه پول ها از کجا می آید و پول ها کجا مصرف می شوند می تواند شما را در انجام تعهدات مالی یاری کند. از صورت جریان وجوه نقد و همچنین پیش بینی جریان نقدی استفاده کرده و موضع شرکت در قبال پول نقد مشخص شود. شما می توانید برای ایجاد یا درک صورت جریان وجوه نقد و پیش بینی جریان نقدی با متخصصین مالی صحبت و مشورت کنید.
این مقاله بخشی از صدها نکته کاربردی در زمینه آموزش های این سایت هست. جهت تسلط کامل به مباحث مربوط به بازار کار و کسب درآمد سریع از این حرفه، با جمع آوری اطلاعات از مدیران ارشد مالی و اساتید برتر دانشگاه، بسته آموزش صفر تا صد حسابداری در بازار کار را تهیه نموده ایم. این مجموعه بی نظیر شامل تمامی تکنیک های حسابداری کاربردی در قالب ۵۳ ساعت آموزش حسابداری باکیفیت، جزوات pdf، تست های ارزیابی اینترنتی و آموزش نرم افزارهای مالی هست. با استفاده از این مجموعه به سادگی می توانید ضمن استفاده از تخفیف باورنکردنی آن، حسابداری را به صورت کاملاً کاربردی از آموزش حسابداری مقدماتی تا تجزیه و تحلیل صورت های مالی بیاموزید.