در معاوضه دارایی ها توجه به یک نکته الزامی است چنانچه دو دارایی که با هم معاوضه می شوند مشابه باشند برای تعویض آنها با یکدیگر شناسایی سود غیر منطقی است اما بر اساس اصل احتیاط کل زیان شناسایی می گردد اما در معاوضه دارایی های غیر مشابه کل سود و زیان معامله شناسایی می گردد.
معاوضه دارایی های غیر مشابه
ثبت زیر انجام می پذیرد:
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
|
فرمول زیر |
|
استهلاک انباشته دارایی واگذار شده |
|
** |
|
بانک(درصورت دریافت سرک نقدی) |
|
** |
|
|
بهای تمام شده دارایی واگذار شده |
|
** |
|
سود |
|
فرمول زیر |
نکته:در ثبت بالا فرض بر دریافت سرک نقدی گذاشته شده بدیهی است چنانچه سرک نقدی پرداخت شده باشد ثبت بانک بستانکار خواهد شد همینطور فرض بر سود است چنانچه زیان در میان باشد به جای سود بستانکار , زیان بدهکار خواهیم داشت.
سرک نقدی پرداخت شده |
+ |
ارزش متعارف دارایی واگذار شده |
= |
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
سرک نقدی دریافت شده |
– |
ارزش دفتری دارایی واگذار شده |
– |
ارزش متعارف دارایی واگذار شده |
= |
سود یا زیان معاوضه |
معاوضه دارایی های مشابه
ابتدا با استفاده از فرمول زیر سود یا زیان معاوضه را مشخص میکنیم سپس بر اساس سود یا زیان ثبتهای متفاوتی خواهیم داشت.
ارزش دفتری دارایی واگذار شده |
– |
ارزش متعارف دارایی واگذار شده |
= |
سود یا زیان معاوضه |
1-زیان:
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
|
فرمول زیر |
|
استهلاک انباشته دارایی واگذار شده |
|
** |
|
زیان |
|
فرمول بالا |
|
بانک(درصورت پرداخت سرک نقدی) |
|
|
** |
|
بهای تمام شده دارایی واگذار شده |
|
** |
نکته:در ثبت بالا فرض بر پرداخت سرک نقدی گذاشته شده بدیهی است چنانچه سرک نقدی دریافت شده باشد ثبت بانک بدهکار خواهد شد.
سرک نقدی پرداخت شده |
+ |
ارزش متعارف دارایی واگذار شده |
= |
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
سرک نقدی دریافت شده |
– |
2-سود:
الف-بودن سرک نقدی: سودی شناسایی نمی شود.
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
|
ارزش دفتری دارایی واگذارشده |
|
استهلاک انباشته دارایی واگذار شده |
|
** |
|
|
بهای تمام شده دارایی واگذار شده |
|
** |
ب-پرداخت سرک نقدی:سودی شناسایی نمی شود.
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
|
فرمول زیر |
|
استهلاک انباشته دارایی واگذار شده |
|
** |
|
|
بهای تمام شده دارایی واگذار شده |
|
** |
|
بانک |
|
** |
سرک نقدی پرداخت شده |
+ |
ارزش دفتری دارایی واگذار شده |
= |
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
ج-دریافت سرک کمتر از25% از ارزش مبادله:سود به تناسب بخش نقدی مبادله شناسایی می شود.
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
|
فرمول زیر |
|
استهلاک انباشته دارایی واگذار شده |
|
** |
|
بانک |
|
** |
|
|
بهای تمام شده دارایی واگذار شده |
|
** |
سود |
|
فرمول زیر |
سود قابل شناسایی |
+ |
سرک نقدی دریافتی |
– |
ارزش دفتری دارایی واگذار شده |
= |
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده |
سرک نقدی دریافت شده |
* |
کل سود حاصل از معاوضه |
= |
سود قابل شناسایی |
||
سرک نقدی دریافت شده |
+ |
ارزش متعارف دارایی تحصیل شده |
||||
نکته:کل سود حاصل از معاوضه از تفاوت ارزش دفتری و ارزش متعارف دارائی واگذار شده بدست می آید.
د-دریافت سرک نقدی بیشتر از 25% ارزش مبادله: در این حالت دیگر دو دارایی از حالت مشابه خارج می شوند و ثبتهای حسابداری ماند تعویض دارائی های غیرمشابه انجام می شود.
مثال1:یک دارایی به لرزش دفتری 600 ریال با دارایی مشابه دیگری به ارزش متعارف 800 ریال معاوضه و مبلغ 200 ریال وجه نقد دریافت می شود دارایی تحصیل شده معادل چند ریال در دفاتر ثبت می شود.
پاسخ:
ارزش دارایی واگذاری 1000=200+800
سود مبادله 400=600-1000
با توجه به اینکه سود مبادله کمتر از25% است و سرک نقدی دریافت شده است
سود قابل شناسایی 80=(200+800)/200*400
ارزش دارایی تحصیل شده 480=800+200-600
مثال2:یک شرکت فروشنده اتومبیل ,اتومبیل خود را با یک دستگاه رایانه معاوضه کرد سایر اطلاعات در تاریخ31 خرداد 1377 در ارتباط با این رویداد به شرح زیر است:
ارزش دفتری اتومبیل 30000
قیمت فروش اتومبیل بر اساس سیاهه 45000
ارزش متعارف رایانه 43000
سرک نقدی پرداخت شده 5000
سود ناشی از معاوضه را محاسبه کنید
پاسخ:
ارزش متعارف اتومبیل 38000=5000-43000
سود ناشی از معاوضه 8000=30000-38000
چون معاوضه غیر مشابه است ملاک ارزش متعارف دارایی واگذار شده است
مثال3:تجهیزاتی به ارزش دفتری150 ریال و ارزش متعارف 170 ریال همراه با پرداخت30 ریال سرک نقدی واگذار و در عوض ماشین الاتی به ارزش روز 210 ریال دریافت گردید بهای تمام شده دارایی تحصیل شده چند ریال است:
پاسخ:معاوضه دارایی غیر مشابه
سود معاوضه 20=150-170
بهای تمام شده ماشین آلات 200=20+30+150
ثبت روزنامه:
ماشن الات 200
تجهیزات 150
نقد 30
سود معاوضه 20
مثال4:شرکتی ماشین الاتی به ارزش دفتری125 ریال و ارزش متعارف100 ریال با یک قطعه زمین به ارزش متعارف230ریال معاوضه کرد در این معاوضه مبلغ 120 ریال نیز نقدا پرداخت نمود ثبت حسابداری:
زیان معاوضه 25-=125-100
بهای تمام شده زمین 220=25-120+125
زمین 220
زیان معاوضه 25
ماشین الات 125
نقد 120
مثال5: در معاوضه دارایی های ثابت مشابه ارزش دفتری دارایی واگذار شده 11000 سرک نقدی دریافت شده 3000ارزش روز دارایی تحصیل شده7000 ریال است ثبت حسابداری:
پاسخ:
زیان معاوضه 1000-=11000-3000+7000
بهای تمام شده دارایی تحصیل شده 7000=1000-3000-11000
دارای ثابت جدید 7000
نقد 3000
زیان معاوضه 1000
دارایی ثابت قدیم 11000