حساب جاری شرکا چیست؟

این سرفصل در سمت بدهی های ترازنامه بعضی از شرکت های خصوصی مشاهده می شود و مبالغ آنها هم در بیشتر موارد بسیار بالا و در بعضی مواقع غیر قابل مقایسه با سایر اقلام ترازنامه است.

من شخصا به کارکنان موسسه خود گفته ام که به این سرفصل با دید «فروش ها یا در آمدهای ثبت نشده» نگاه کنند. البته ممکن است که واقعیت امر چنین نباشد، ولی در بیشتر موارد که من با آن برخورد کرده ام، عنوان اصلی این سرفصل همان «فروش ها و درآمدهای ثبت نشده» است.

بنابراین، حسابرس، نخست باید با این دید به این سرفصل حساب نگاه کند و رسیدگی های خود را با توجه به عنوان صحیح آن انجام دهد. البته نمی توان نتیجه گیری کلی کرد که در هر جا که حساب جاری شرکا وجود دارد، در آنجا حتما فروش ها یا درآمدهایی در سرفصل «درآمد» ها ثبت نشده است.

ممکن است واقعا نام سرفصل «جاری شرکا» با مواردی که تحت آن سرفصل ثبت شده، همخوانی داشته باشد ولی در رسیدگی ها باید اصل و مبنا را چنین قرار داد که این سرفصل نماینده درآمدهای ثبت نشده است، مگر اینکه عکس این مطلب ثابت شود.

در رسیدگی به این سرفصل حساب، هر موردی را باید با تعمق بررسی کرد. چرا شرکا به طور مرتب وجه نقد وارد شرکت می کنند؟ آیا شرکت واقعا با کمبود نقدینگی روبه رو است؟

چرا هر ساله شرکا (صاحبان سرمایه) باید به طور مرتب مبالغی را از جیب خود به شرکت واریز کنند. در بعضی از شرکت ها مشاهده می شود که این سرفصل حساب هر سال نسبت به سال قبل متورم تر می شود. یک حسابرس باید از خود بپرسد که صاحبان سرمایه آن شرکت چه نفعی از ادامه فعالیت آن شرکت می برند. ممکن است شرکتی در سال های اول یا دوم بعد از تاسیس با مشکلات نقدینگی روبه رو شود و حتی زیان ده هم باشد، ولی این عمل تا چه زمانی می تواند ادامه داشته باشد؟

آیا صاحبان سرمایه چنین شرکت هایی این درک را ندارند که اگر پول خود را به صورت سپرده ثابت بلند مدت نزد بانک ها می گذاشتند، می توانستند بدون هیچ مشکلی، سود سرمایه گذاری خود را بیشتر از سود احتمالی یا زیان شرکتی که در آن سرمایه گذاری کرده بودند، به دست آورند؟

بنابراین، متورم شدن مانده بستانکار این سرفصل حساب از سالی به سال دیگر، باید برای حسابرس سوال برانگیز باشد. در اینجا است که حسابرس باید با تردید حرفه ای به حساب درآمدها و فروش ها نگاه کند و رسیدگی های خود را با این فرض انجام دهد که درآمد ها و فروش هایی در واحد مورد رسیدگی ثبت نمی شود.

برای این منظور هم باید حساب های دیگری از قبیل قیمت تمام شده کالای فروش رفته، و سایر مدارک و مستندات از قبیل گزارش های تولید، میزان اضافه کاری کارکنان، حواله های خروج که نزد نگهبانی بایگانی می شود و … را با دقت رسیدگی کند و به هر ثبت حسابداری که بدهکار آن حساب های «صندوق» یا «بانک» هستند و بستانکار آنها «جاری شرکا»، با تردید حرفه ای نگاه و رسیدگی کند.

به عبارت دیگر، باید به دنبال درآمدهای ثبت نشده بگردد و این اعتقاد را داشته باشد که بالا بودن مبلغ مانده بستانکار حساب جاری شرکا و افزایش مانده آن در سنوات بعد، به احتمال بسیار زیاد به علت ثبت نشدن کلیه درآمدها و فروش ها بوده است.

نتیجه گیری و کلام آخر: برای من این حساب همیشه معادل «درآمدهای ثبت نشده» تلقی می شود و با این دید به این حساب نگاه می کنم و رسیدگی های جانبی خود را در رابطه با سایر حساب ها افزایش می دهم. این حساب باید با تجزیه تحلیل فراوان، البته به موازات سایر حساب های مرتبط رسیدگی شود.